Patlayıcıdan Korunma Dokümanı (PKD) nedir? ne tür bir misyonla yazılmaktadır? nasıl hazırlanmaktadır? Kimler hazırlamaktadır? Hangi firmalara hazırlanmalıdır? şeklinde ki bir çok konuyu ele alan bu yazı geniş bir çerçeveye sahiptir. Kimyasal özelliği taşıyan maddelerin bulundukları sahalarda iş güvenliğinin ve vakaların gözetilmesi gerekliliği gibi konular açıklanmıştır. Patlayıcıdan koruma dökümanı, tehlike barındıran iş mekanlarında tedbir amaçlı önceden hazırlanması gerekmektedir. Yanıcı ve patlayıcı maddelerin ortamda aldığı herhangi bir negatif açıklık, hasar veyahut aşınma tahmin edilemez derecede can kaybına neden olabilir. Bu yüzden PKD’nin öncelikle bölge de hazırlanması ve yönetmenlik doğrultusunda çalışmalar sürdürülmesi mühim bir konudur. Kısacası, işverenlerin bu raporu hazırlaması öncelikli gördükleri bir husus olmalıdır. Patlamadan Koruma Dökümanı Nedir? başlıklı bu yazı da iş sağlığı ve güvenliği için zorunlu kılınan dökümanın genel yapısı aktarılmıştır.

Günümüz modern dönemde yoğun seri üretim sistemleriyle karşı karşıya kalmaktayız. İnsan emeğinin ürettiği araçlar ve sistemlerde meydana gelen patlamalar sonucu, hayatları tehlikeye atan birtakım hasarlara sürekli rastlıyoruz. Gün geçtikçe patlayıcı sonucu oluşan bu vakaların artışı ile birlikte negatifliği en aza indirebilmek ve korumayı sağlıklı bir şekilde sağlayabilmek adına çalışmalar yapılmaktadır. Patlayıcıdan veyahut patlamadan korunma dökümanı olarak isimlendirilen çalışma ise bahsedilen korumayı sağlamak amacıyla belirli kurallar çerçevesinde yazılan bir dökümandır. Patlayıcı ortamın olduğu her noktada ve her iş alanında çalışanları güvence altına almak önem arz etmektedir. Bu tür risk ortamları olası tüm patlayıcılara karşı tedbirli olmayı ve olumsuz sonuçların oluşmaması, oluşsa dahi en az hasarla nasıl korunacağına dair yürütülen faaliyetlerin toplamına patlamadan korunma dökümanı denilmektedir.  Tamamen çalışanların güvenliğini merkeze alan bu doküman,  30 Nisan 2013’de ve 28633 sayı ile “Çalışanların Patlayıcı Ortamların Tehlikelerinden Korunması” kararıyla birlikte yönetmenlik denilen işveren kesim için personelleri koruma tedbirlerinin nasıl metotlarla yürütülmesi gibi düzenlemeler getirilmiştir.

Patlamadan Korunma Dökümanının Yönetmenliği Nasıl Yürütülür?

Yanıcı maddelerin atmosfere karışma riski bulunan ortamlar için bu döküman zorunluluk taşımaktadır. Bahsedilen kanunla birlikte patlayıcı maddelerin bulunduğu bütün iş alanlarında birtakım hesaplamalar yapılması için net bir zorunluluk getirilmiştir. Yönetmenlik, yapılacak  iş için bütün malzemeleri güvenlik formuna tabi tutmakta ve patlayıcı maddelerin yanıcı özelliğini saptamaktadır. Saptanan patlayıcı maddeler testilerden ve hesaplama süreçlerinden geçmektedir. Patlayıcıların yer aldığı ortamlar için bölgesel izlenceler yaratılır ve dökümanlar meydana getirilir.

Patlamadan Korunma Dokümanını Kim Hazırlar?

İşyerlerinde faal halde olan çalışanlar adına sağlık ve güvenliklerini tam bir koruma eksenine almak için deneyimli, eğitimli ve bilirkişiler dokümanı hazırlamaktadırlar. Çıkarılan kanun yönetmeliğine göre yalnızca bu niteliklere sahip kişiler Patlama Koruma Dökümanı bir diğer adıyla PKD hazırlamalıdır. Burada eğitimli kişilerden kasıt, PKD hazırlama eğitiminden geçmiş ve PKD sertifikasını almış mühendislerdir. Patlayıcı tüm kimyasalların özelliklerini sınıflandırabilen, Kimya ve Endüstri Mühendisleri ve bu hesaplamaları yapabilecek diğer mühendisler için döküman hazırlamak daha işlevseldir.

Patlamadan Korunma Dökümanı Ne Zaman Oluşturulmalıdır?

Patlama esnasında hızlı alev yükselişi ile beraber hayatlar doğrudan riske girmekte ve pek çok can kaybına neden olabilmektedir. Yaşamsal olarak önemli olan bu tür vakaların gerçekleşmemesi için tehlikeli ortamların en güvenli hale getirilmesi gereklidir. Patlamadan Korunma Dökümanı bu işlevi yerine getirmekte önemli bir rapor teşkil etmektedir. Tedbir amacı güden bu rapor, anlaşıldığı üzere patlayıcı riski oluşmadan evvel hazırlanmalıdır. Böylece sağlık ve güvenlik koruma kapsamına alınmış olur.

PKD Ne Tür Firmalara ve Nerelere Hazırlanmalıdır?

İş Sağlığı ve Güvenliği kapsama alanı içerisinde patlayıcı kimyasalların bulunduğu tüm ortalamalar tarafından hazırlanması gereklidir. Bunları şu maddelerde sıralayalım;

1) LPG ve diğer petrol ürünleri üretim, dolum ve dağıtım tesisleri

2) Kimyasal analiz laboratuvarları,

3) Boya ve tiner imalathaneleri ve bunların kullanıldığı iş yerleri,

4) Un, şeker, nişasta gibi organik patlayıcı tozlar ortaya çıkaran iş yerleri,

5) Boya işlemi yapılan, üreten, depolayan işletmeler,

6) Ham deri imalathaneleri,

7) Margarin, zeytinyağı ve diğer yağ imalathaneleri,

8) Kâğıt fabrikaları